KARAKAYA UYARDI: SAKIN BU HATAYA DÜŞMEYİN!

(Kist Hidatik (Kist Hastalğı)

Kistik ekinokkozis, ülkemizde özellikle hayvanlarda çok yaygın olması nedeniyle, önemli
halk sağlığı sorunlarına neden olan ve ciddi ekonomik kayıplara yol açan zoonotik karakterli bir
hastalıktır.
Halk arasında kist hastalığı olarak bilinen bu hastalığın etkeni, Echinococcus granulosus adı
verilen bir parazittir. Bu parazitin esas kaynak köpek, kurt, tilki gibi et yiyen hayvanlardır. Ancak,
sıklıkla köpeklerdir. Parazit köpeklerin ince bağırsaklarında yaşar. Hastalık köpek dışkısı ile atılan
yumurtalar ile insana bulaşır. Köpek dışkısı ile atılan yumurtalar çok dayanıklıdır, toprakta ve
soğukta bir yıl kadar canlı kalabilirler. Dışkıyla atılan yumurtalar hayvanların ayakları, arazi eğimi,

rüzgâr ve yağmurla yayılırlar. İnsanlar bu yumurtaları çiğ tüketilen ve iyi yıkanmamış meyve ve
sebzelerden, kirli içme sularından alırlar. İnsandan başka koyun, keçi, sığır ve manda gibi otla
beslenen hayvanlar da yumurtaları alarak hastalanırlar. Alınan bu yumurtalar, bağırsaklarda açılarak
barsak duvarını geçer, kan ve lenf yoluyla öncelik sırasıyla karaciğer, akciğer ve diğer organlara
yerleşerek kist formunda yaşamlarını sürdürürler. Hastalığın başlarında kistin küçük olduğu
dönemlerde uzun yıllar boyunca belirtisiz seyredebilir. Fakat kist büyüdükçe, bulunduğu bölgeye ve
oluşturduğu baskıya göre belirtiler ortaya çıkar. Kistler en sık karaciğer ve akciğerlerde görülürler.
Nadiren dalak karın zarı (periton), böbrek, kemik, göz yuvası, beyin, kalp ve yumurtalıklara da
yerleşebilir. Karaciğer yerleşiminde karnın sağ üst kısmında ağrı, bulantı, kusma ve bazen kaşıntı,
öksürük gibi belirti görülür. Akciğer tutulumunda solunum sıkıntını, öksürük, ağızdan kan gelmesi ve
göğüs ağrısı olabilir. Diğer organ ve sistem tutulumlarında da bu bölgelere ait tablolar ortaya çıkar.

Örneğin kafa içi tutulumlarda; baş ağrısı, kusma, şuur kayıpları görülebilir. Kalp tutulumunda kalp
ritm bozuklukları, enfarktüs bulguları, hatta kalp duvarında yırtılma olabilir. Kemik tutulumlarında
kemik kırıkları olabilir. Kist patladığında alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir.
Bu kistleri içeren hayvan etleri ve sakatatlar, köpekler tarafından yenince parazit bağırsaklarda
olgunlaşır. Parazitlerin belirli aralıklarla yumurtlayarak ana konakçı köpekler tarafından atılmasıyla
enfeksiyon zinciri bir kısır döngüye dönüşür.
Kişinin mesleği, hobileri, yaşam koşulları, eğitim ve sosyoekonomik düzeyi hastalığa
yakalanma riskini etkilemektedir. En büyük risk grubunu parazit mücadelesi yapılmaması enfekte köpeklerle teması olan koyun, keçi, inek gibi hayvancılıkla uğraşan kişiler oluşturmaktadır.
Ülkemizde kist hidatiğin sorun olmasının nedenlerinden birisi de özellikle kurban
bayramlarında yapılan kesimler sonrası kistli sakatatları gömmek yerine, köpeklere yedirmek yada
rastgele ortada bırakarak sokak köpeklerinin bu sakatatlarla beslenmelerine yol açmaktır.
Hastalıktan korunmak için;
*Köpek ve kedilere mümkün olduğu kadar çiğ et verilmemelidir.
*Kişisel temizlik kurallarına dikkat edilmeli, içme ve kullanma suları temiz olmalı, çiğ
yenen sebze ve meyveler bol su ile iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.
*Kesilen veya ölen hayvanların kist bulunduran organları köpeklerin ve diğer etçil
hayvanların ulaşamayacağı şekilde gömülerek bertaraf edilmelidir. Özellikle kurban bayramlarında
bu hususlara daha çok dikkat edilmelidir.
*Köpekler yılda dört kez iç parazitlere karşı ilaçlanmalıdır.
*Köpekler gezdirilirken etrafa dışkılamaları halinde dışkılar alınarak poşete konulmalı, ağzı
bantlandıktan sonra çöpe atılmalıdır.
*Parazit mücadelesi yapılmadan serbest dolaşan köpeklerin okşanması ve sevilmesi
sırasında parazit yumurtaları ellere geçebilir. Bu şekilde kirlenen ellerin yıkanmadan ağza
götürülmesi ile parazitin yumurtası alışır. Bu nedenle, özellikle çocukların köpeklerle temasından
sonra ellerini bol su ve sabunla yıkamaları sağlanmalıdır.

Dr. Mehmet KARAKAYA
İl Sağlık Müdürü